Rondleidingen in de Joodse wijk van Amsterdam

Weinig buurten hebben zoveel geschiedenis als de Amsterdamse Jodenbuurt. Dit is wat je niet mag missen als je de wijk bezoekt, alleen of met een rondleiding.

Ana Caballero

Ana Caballero

9 minuten lezen

Rondleidingen in de Joodse wijk van Amsterdam

Joodse wijk, Amsterdam | ©Lulumonster25

In Amsterdam stond het gebied tussen de Nieuwmarkt en de Plantage van oudsher bekend als de Jodenbuurt. Deze buurt bevat veel gebouwen van historisch belang en wordt beheerd door Het Joods Cultureel Kwartier, een organisatie die zich inzet voor het behoud van de Joodse cultuur in Amsterdam.

Je hebt toegang tot al deze gebouwen met één kaartje dat je kunt kopen bij elk loket dat verbonden is aan het Joods Cultureel Kwartier.

1. Bekijk het Rembrandthuis

Rembrandthuis| ©Lukas Koster
Rembrandthuis| ©Lukas Koster

Een bezoek aan het Rembrandthuis is een must. Dit 17e-eeuwse huis van de beroemde Nederlandse schilder Rembrandt van Rijn ligt aan de straat die vroeger het centrum van het Joodse leven in de stad was en heeft een tentoonstelling over Rembrandts leven, zijn tijd en een interessante collectie van zijn schilderijen en prenten. Ik raad je aan wat tijd uit te trekken voor de kleine museumwinkel, want je vindt er souvenirs van goede kwaliteit tegen redelijke prijzen. Het huismuseum is dagelijks geopend van 10.00 tot 18.00 uur.

Het Rembrandthuismuseum is ook het huis waarin de kunstenaar bijna twee decennia woonde en werkte, waar hij enkele van zijn meesterwerken maakte. Het was binnen deze muren dat hij zijn prachtige werk "De Nachtwacht" schilderde, dat je kunt zien als je een rondleiding neemt door het Rijksmuseum, een van de andere must-see musea in Amsterdam.

Het herenhuis werd gebouwd in 1607 en bood vóór Rembrandt onderdak aan verschillende kunstenaars en kooplieden. Rembrandt zelf kocht het pand in 1639. Hoewel de schilder niet Joods was, weerspiegelen zijn schilderijen vaak zijn leven tussen de Joden in de stad: scènes uit het Oude Testament en veel portretten van Amsterdamse Joden.

Boek je ticket voor het Rembrandthuis

2. Maak een stop bij het Joods Historisch Museum

Joods Historisch Museum| ©HappyW
Joods Historisch Museum| ©HappyW

Gevestigd in een indrukwekkend complex van vier Hoogduitse synagogen uit de 17e en 18e eeuw, is dit het belangrijkste museum in het Joods Cultureel Kwartier en een van de belangrijkste musea van Amsterdam. Het is minder gericht op de Holocaust en meer op aspecten van het Joodse leven en de relatie van de gemeenschap met de stad. Het is het enige Joods historisch museum in het hele land, en misschien wel in de wereld, dat een aantal van de belangrijkste documenten en manuscripten van de Joodse gemeenschap bezit.

Amsterdam, dat in het Hebreeuws 'Mokum' wordt genoemd, was lange tijd een toevluchtsoord voor Joden, waar Joodse gemeenschappen zoals de Sefardim van het Iberisch schiereiland en Asjkenazim uit Centraal- en Oost-Europa hun toevlucht zochten. Hoewel ze deel uitmaakten van dezelfde etnische groep, verschilden deze twee gemeenschappen sterk in termen van economie en status. Dit is een van de thema's van het Amsterdams Joods Museum.

Kortom, als je geïnteresseerd bent in joodse cultuur, ben je bijna verplicht dit museum te bezoeken, dat dagelijks geopend is van 11.00 tot 17.00 uur. Op zaterdag en zondag is er meestal een markt op het aangrenzende plein, dus overweeg om in het weekend te gaan als je je ervaring wilt verbeteren. Hier is een artikel over de vervoersverbindingen van Amsterdam om je te laten zien hoe je er kunt komen.

Boek je ticket voor het Joods Museum Amsterdam

3. Proef de geschiedenis met een Anne Frank-tour door de Joodse buurt in Amsterdam

Anne Frank Huis| ©mgocana@sbcglobal.net
Anne Frank Huis| ©[email protected]

Natuurlijk mag een Anne Frank tour door de Amsterdamse Jodenbuurt niet ontbreken op je reis. Je verkent de Joodse buurt en het verhaal van Anne Frank tijdens de Tweede Wereldoorlog met een professionele gids die je alles vertelt over de tijd dat de stad onder Duitse heerschappij stond.

Je verkent ook de Jodenbuurt en de Jordaan en komt langs het Joods Historisch Museum en het Anne Frank Huis tijdens deze fantastische en ontroerende tour die je dieper meeneemt in deze donkere episode van de geschiedenis.

Boek een Anne Frank tour door de Joodse wijk

4. Bezoek de diamantfabriek Gassan Diamonds

Diamantfabriek Gassan| ©Jil D
Diamantfabriek Gassan| ©Jil D

Gassan Diamonds is een imposant bakstenen gebouw uit 1897. Rondleidingen van een uur in verschillende talen omvatten een bezoek aan de ruimtes waar diamanten worden gesneden en geslepen en een blik op Gassan's schitterende collectie horloges, diamanten en juwelen. Je kunt het gebouw dagelijks bezoeken van 9.00 tot 17.30 uur.

Voor de Tweede Wereldoorlog werkten veel plaatselijke Joden als diamantslijpers en -polijsters. Het was ooit de grootste diamantslijperij ter wereld en de eerste die stoomkracht gebruikte.

Boek een rondleiding door een diamantfabriek

5. Mis de Uilenburger Synagoge in Amsterdam niet

Uilenburger Synagoge| ©Adriana Kreiman
Uilenburger Synagoge| ©Adriana Kreiman

Ronde ramen met de davidster sieren de elegante Uilenburger Synagoge uit 1766. De Sefardische gemeenschap van Amsterdam was tijdens de Gouden Eeuw een van de rijkste van Europa en deze rijkdom wordt weerspiegeld in deze grote synagoge, die een van de meest bezochte toeristische attracties in de Joodse wijk is. Toegang kost 15 euro en je kunt er ook andere gebouwen in de buurt bezoeken. De openingstijden zijn elke dag van 10.00 tot 17.00 uur, behalve op zaterdag.

Een leuk weetje: deze synagoge (gebouw voor Joodse erediensten) in het hart van de Joodse wijk is in de plaats gekomen van een gebedshuis uit 1724.

Hier vinden synagogediensten, muziekoptredens en andere georganiseerde bijeenkomsten plaats. Meestal op vrijdagavond, zaterdagochtend en feestdagen.

Boek een rondleiding door de Joodse wijk

6. Maak kennis met het Pintohuis

Pintohuis| ©P.H. Louw
Pintohuis| ©P.H. Louw

Een van de weinige overlevenden van de hele ontwikkeling langs de St Antoniebreestraat is het Pintohuis, nu een openbare bibliotheek. Het is goed te zien aan de Italiaanse gevel en is vernoemd naar Isaac de Pinto, een Sefardische jood die Portugal ontvluchtte om aan de inquisitie te ontsnappen en later een van de oprichters van de Verenigde Oost-Indische Compagnie werd. De toegang is gratis en het is geopend van maandag tot vrijdag van 10.30 tot 17.30 uur en op zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur.

Pinto kocht het pand in 1651 en verbouwde het al snel in grote stijl. Het herenhuis was de parel van de stad, nog meer toen Pinto het interieur in een nooit eerder geziene stijl uitvoerde: als je binnenkomt kun je de prachtige fresco's op het plafond bewonderen, met veel goud en vogels erop getekend. Er zijn ook recentere toevoegingen bij de ingang, zoals het engeltje dat een boek leest.

Boek een rondleiding door de Joodse wijk

7. Stop bij de Portugese synagoge, een van de oudste ter wereld

Portugese synagoge| ©Lukas Koster
Portugese synagoge| ©Lukas Koster

De op een na oudste synagoge van Europa zien is een echte traktatie. Het toegangskaartje geeft je ook toegang tot het Joods Historisch Museum aan de overkant van de straat. De synagoge is geopend van zondag tot en met donderdag van 10.00 tot 16.00 uur en op vrijdag van 10.00 tot 15.00 uur.

Ik raad je aan om de minder belangrijke delen van het gebouw (bestuurskamer, wintersynagoge, toiletten, kantoor, kaarsenkamer, rouwkamer, rabbinaat, etc.) niet over te slaan, omdat ze veel meer laten zien dan je zou denken. Ga ook zeker naar beneden om de schatkamers te bezoeken waar zich enkele voorwerpen bevinden zoals 19e-eeuwse manuscripten of wandtapijten van gouddraad. Je kunt er ook een aantal boeken raadplegen die behoren tot de oudste Joodse bibliotheek ter wereld!

De mogelijkheid om te genieten van religieuze vrijheid is wat de meeste Joden uit heel Europa naar Amsterdam bracht. In de loop der jaren kreeg de stad de reputatie tolerant te zijn en gelijke rechten te bieden aan mensen van alle gemeenschappen. Zo groeide de gemeenschap en een eeuw later, in 1665, werd de Portugese Synagoge gebouwd. In die tijd was het de grootste synagoge ter wereld, ook wel bekend als de Esnoga, geïnspireerd door de Tempel van Salomo in Jeruzalem.

Boek een rondleiding door de Amsterdamse Jodenbuurt

8. Bekijk het standbeeld van de havenarbeider

Standbeeld van de havenarbeider| ©JJ Cristiam
Standbeeld van de havenarbeider| ©JJ Cristiam

Buiten de Portugese synagoge, midden op een klein pleintje, staat het standbeeld van de havenarbeider van de Nederlandse beeldhouwer Mari Andriessen. Dit standbeeld eert de arbeiders van Amsterdam, vooral degenen die in februari staakten om te protesteren tegen de nazi-behandeling van de Joden in de stad.

Om je een idee te geven van het belang van dit standbeeld: op 26 februari deden 300.000 mensen mee aan de protesten. Op de derde dag werd de staking hardhandig onderdrukt door de Duitsers, maar het wordt nog steeds herdacht op 25 februari met een jaarlijkse kranslegging bij het standbeeld van de havenarbeider. Een evenement dat je moet bijwonen als je Amsterdam in februari bezoekt.

Alle politieke partijen, maar ook de autoriteiten van het openbaar vervoer in de stad en organisaties van overlevenden van de Holocaust doen mee aan de herdenking.

Boek een rondleiding door de Amsterdamse Jodenbuurt

9. Leer meer over de geschiedenis in het Nationaal Holocaust Museum

Nationaal Holocaust Museum| ©Jordan K
Nationaal Holocaust Museum| ©Jordan K

Dit museum is zeker een bezoek waard, want het heeft een belangrijk verhaal te vertellen. Het richt zich op hoe Joodse kinderen (tot 12 jaar) gescheiden van hun ouders moesten wachten op deportatie. Dagelijks geopend van 11.00 tot 17.00 uur.

Een bezoek aan het Holocaust Museum is een zeer ontroerende ervaring, omdat er voorwerpen van jongere kinderen te zien zijn, samen met hun verhalen. Er is ook een tentoonstelling van foto's, waarvan de meeste jaren na de oorlog werden gevonden in persoonlijke collecties of antiekwinkels. Veel individuele verhalen worden gedeeld door deze foto's en begeleidende documenten. Meer dan 104.000 individuele Nederlandse Joden overleefden de oorlog niet.

Aan de overkant van de straat kun je het Nationaal Holocaust Monument zien, dat alle geïdentificeerde slachtoffers van de genocide in Nederland opsomt. Bovenop de Joodse ster, het middelpunt van het monument, staat een hoge, elegante torenspits.

10. Ontdek wat er allemaal te zien is op de vlooienmarkt van het Waterlooplein

Vlooienmarkt Waterlooplein| ©Linnie
Vlooienmarkt Waterlooplein| ©Linnie

De Waterlooplein Vlooienmarkt in Amsterdam is een van die bestemmingen die je niet mag missen. Het is veruit een van de interessantste plekken in Amsterdam en het is ook een van de oudste markten van de stad. Als je geld wilt besparen, raad ik je aan een volledige rondleiding over de markt te nemen voordat je gaat winkelen. Veel artikelen zijn te vinden bij de vele kraampjes en de prijzen variëren van kraam tot kraam. De markt is geopend van maandag tot en met zaterdag van 9.30 tot 18.00 uur.

Je kunt hier zo ongeveer alles vinden, van de meest modieuze kleding en oude militaire uniformen tot sieraden, antiek en elektronica. Je kunt hier zelfs tatoeages kopen, er is niets wat deze vlooienmarkt niet heeft. Met meer dan 300 kraampjes is deze vlooienmarkt groot genoeg om alles in een paar minuten te bekijken. Trek dus genoeg tijd uit voor je bezoek.

Qua geschiedenis werd deze markt gebouwd in het begin van de 19e eeuw en was de meest succesvolle Joodse markt in de stad tot de Tweede Wereldoorlog, toen de Joden werden verbannen. Na de oorlog werd de markt nieuw leven ingeblazen en is sindsdien een van de belangrijkste toeristische attracties van Amsterdam geworden. Voor meer informatie over de markt bezoek je de volgende website.

11. Ga naar de Hollandsche Schouwburg, het theater dat de Joodse vervolging uitbeeldt

Hollandsche Schouwburg| ©Jitsiri
Hollandsche Schouwburg| ©Jitsiri

De Hollandsche Chouwbusrg, ooit een populair theater, was een van de meest briljante plaatsen voor de podiumkunsten en voerde bekende toneelstukken en drama's op. Na de nazi-bezetting van Amsterdam werd het echter een plaats van tragedie voor Joodse families. Vandaag de dag kun je het gratis bezoeken, want het vertelt twee verschillende verhalen: de hoogtijdagen van de Joodse gemeenschap en de neergang na de Duitse invasie.

Na de Tweede Wereldoorlog werd de situatie van het theater er niet beter op. Door protesten kwam de glorie van dit prachtige theater nooit meer terug. In 1960 werd het gebouw omgebouwd tot een gedenkteken ter ere van alle Joden die tijdens de Holocaust omkwamen. De plek waar ooit het voormalige podium stond, draagt nu een weerspiegeling van de tragische Joodse vervolging. In 1993 werd een herdenkingskapel geplaatst die meer dan 6.700 families, ongeveer 104.000 Nederlands-Joodse individuen, vermeldt.